მზის შვილები - ნაწილი I

ვაგრძელებ ჩრდილო-სამხრეთამერიკულ ეპოპეას და გთავაზობთ პოსტს ინკების შესახებ.. ქეთიმ შემომთავაზა, რომ პოსტები თემებად დავყო, ახლა ვცდი და ვნახოთ რა გამოვა..

აცტეკომანია 1-ს, აცტეკომანია 2-ს და იუკატანური ფიქრების ორივე ნაწილისაგან განსხვავებით, პოსტს ინკებზე თავიდან და არა ბოლოდან შემოგთავაზებთ.


ვინ იყვნენ ინკები?.


ინკების იმპერია მოიცავდა თანამედროვე პერუს, ეკვადორის, ბოლივიის, ნაწილობრივ კოლუმბიის, არგენტინისა და ჩილეს ტერიტორიებს. ის, დაახლოებით, 1 მლნ, კვ.კმ-ზე იყო გადაფენილი და ტაუანტინსუიუს უწოდებდნენ, რაც კეჩუას ენაზე "სამყაროს ოთხ გაერთიანებულ მხარეს ნიშნავს".

ინკები, თანამედროვე პერუს ტერიტორიაზე დაახლოებით, ჩვენი წელთაღრიცხვით 1200 წელს გამოჩნდნენ. ამას მათი მმართველობების სიიდან ვკითხულობთ. ისინი თავის თავს უწოდებდნენ "ინკებს", მმართველის სახელის მიხედვით, რომელიც "საპა ინკას" ტიტულს ატარებდა.
ზოგადად, ამერიკული ცივილიზაციისათვის დამახასიათებელი იყო მზის გაღმერთება, მაგრამ ინკებს ამ მხრივ ზედმეტიც მოუვიდათ. ისინი თავის თავს მზის შვილებს ეძახდნენ.

კუსკოს ველზე დასახლების დამფუძნებელი იყო მანკო კაპაკი, ინკების სახელმწიფოს პირველი მმართველი.
ინკებს, ვინაიდან თავს მზის შვილებს უწოდებდნენ, თავიანთ მოვალეობად მიაჩნდათ ყველა ველურის განათლება და ჭკუაზე მოყვანა. ამ იდეის პრაქტიკული განხორციელება ინკებმა კიდეც დაიწყეს პაჩაკუტის მმართველობის დროს, რომელმაც არამარტო მრავალი ტომი დაიპყრო, არამედ, გაავრცელა კიდეც ინკების რელიგია და კულტურა.



მმართველობა და იერარქია

ინკების სახელმწიფოს სათავეში იდგა დიდი ინკა, რომელიც მზის ცოცხალ განსახიერებას წარმოადგენდა. ამგვარი წარმოდგენა მას შემდეგ გაჩნდა, რაც, გადმოცემის მიხედვით დაასკვნეს, რომ მანკო კაპაკი მზის შვილი იყო და, შესაბამისად, მის შთამომავალ მმართველებს მემკვიდრეობით გადაეცემოდათ ეს ტიტული.

ოფიციალურ კულტად მიიჩნევდნენ ოქროს დისკოზე მზის გამოსახულებას ადამიანის სახით;
მზის ღმერთის დად და მეუღლედ (ინკების სახელმწიფოში, ეგვიპტელების მსგავსად, მიღებული იყო და-ძმას შორის ქორწინება) მთვარეს მიიჩნევდნენ. ღმერთად ითვლებოდა კუიჩი - ცისარტყელა..

პირამიდის თავში ხელისუფლება მემკვიდრეობითი, არისტოკრატული იყო. არისტოკრატი მამაკაცები ატარებდნენ ტუნიკს მუხლებამდე, ხოლო ქალები კოჭებამდე. წელზე შემოჭერილი ჰქონდათ ქამრები ჰერალდიკური ნიშნებით, ან ატარებდნენ ოქროს სარჭებით დამაგრებულ მანტიებს, რომლებსაც "ტუპუ" ეწოდებოდათ.
ინკები მისდევდნენ პარალელურ მეკვიდრეობას: მამაკაცები მემკვიდრეობას მამებისაგან იღებდნენ, ქალები - დედებისაგან. პრივილეგირებული ინკები ყურის ბიბილოზე ატარებდნენ დიდ, ბრტყელ ვერცხლის ან ოქროს რგოლს, რომელთა წონაც ჭიმავდა ყურებს, რის გამოც ესპანელებმა ინკებს "დიდყურებიანები" შეარქვეს.

საპა ინკა ასე გამოიყურებოდა:იმპერიის ინსპექტირების დროს მას ძვირფასი ქვებით მორთული ოქროს ტახტრევანით დაატარებდნენ

უკან კი რამდენიმე ათასი კაცისაგან შემდგარი ამალა მიჰყვებოდა. არავის არ ჰქონდა საპა ინკასათვის პირდაპირ თვალებში შეხედვის უფლება.

მისი ჰარამხანა შედგებოდა რამდენიმე ასეული მხევლისაგან, მაგრამ მისი მეუღლე, დედოფალი ანუ კოია, ირჩეოდა მისი ღვიძლი დებისაგან (ისევე, როგორც ეგვიპტეში) და კოიასაგან შეძენილი შვილებიდან ირჩევდა საპა ინკა მემკვიდრეს.

სიძნელეები, რომლებიც ტახტის მემკვიდრეობის გამო ჩნდებოდა, სრულად დავინახეთ მაშინ, როდესაც პაჩაკუტის კანონიერი მემკვიდრე - ნინან კუიუჩი და შვილიშვილი უაინა კაპაკი ყვავილით გარდაიცვალნენ. ცოცხლად დარჩა მხოლოდ ორი პრინცი: ატაულპა და უასკარი, რომლებმაც ტახტისათვის ბრძოლა სამოქალაქო ომად აქციეს.



პაჩაკუტიმ და მისმა მემკვიდრემ ტოპა ინკა იუპანკიმ შექმნეს უზარმაზარი იმპერია და ცივილიზაცია, რომლის სამართავადაც აუციელებლი იყო კარგად შემუშავებული სისტემა. ეს მათ არ გასჭირვებიათ. როცა პაჩაკუტი ახალ მიწებს იპყრობდა, იქ მცხოვრებ ხალხს უტოვებდა თავის მმართველებს და არ უკრძალავდა ადგილობრივი ღმერთების თაყვანისცემას. მან ურთიერთობისათვის საერთო, კეჩუას ენა დაამკვიდრა, რომელზეც მხოლოდ კუსკოში (ინკების იმპერიის დედაქალაქში) ლაპარაკობდნენ და სახელმწიფო ენად აქცია. ამავდროულად, ის არ უკრძალავდა დაპყრობილ ხალხებს ადგილობრივ ენებზე საუბარს, მაგრამ კეჩუას ენის ცოდნას მაინც სავალდებულოდ მიიჩნევდა.

კეჩუას ენა დღემდე შემორჩა და მასზე დაახლოებით, 10 მლნ კაცი ლაპარაკობს.


P.S. გაგრძელება იქნება...